7-апрель - Виридуьньядин сагъламвилин югъ

ПIапIрус чIугунин вилик пад кьун алай вахтунда гьялна кIанзавай важиблу месэлайрикай садаз элкъвенва. Гзаф инсанар санал яшамиш жезвай чи обществодик чун алай Чил хуьзвай озоновый къат(слой) къвердавай йигиндаказ квахьуни къалабулухвал кутазва

Здравоохраненидин Виридуьньядин Организацияди (ВОЗ) пIапIрус чIугун инсанрин сагъламвал, абурун хатасузвал хуьн таъминарунин жигьетдай еке хаталувал яз гьисабзава. Международный организациядин делилралди пIапIрус чIугунихъ галаз алакъалу начагъвилерикди чилин винел гьар йисуз 5 миллиондилай виниз инсанар рекьизва. Гьар 8 секундда дуьньяда пIапIрус чIугвазвайди вахт жедалди рекьизва, ахьтинбурукай гьар 10 лагьайди россиянви я.

ПIапIрус чIугун — им кIан хьанмазди регьятдиз хкудиз жедай хесет, гадариз жедай регьят кар туш. Ам халисан наркомания я. Адан хаталувал генани ам я хьи, гзафбуру и кIвалах кваз кьазвач. ПIапрус чIугун инсандин сагъламвилиз, санлай обществодиз еке зарар гузвай виридалайни гзаф чкIанвай чIуру хесетрикай сад я. Ам пIапIрус чIугвазвайбур, гьакI чIугван тайизвайбур патални гьялна кIанзавай чи обшестводин социальный месэладиз элкъвенва. Сифтегьанбур патал вилик акъвазнавай месэла пIапIрус чIугун гадарун я, кьвед лагьай паюнин вилик квай месэлани вичик а чIуру хесет кутун тавун, сагъламвал хуьз алахъун, пIапIрус чIугвазвайбурувай яргъа хьун я.

Тенбек чIугуни гьикI таъсир ийизва? Яргъал вахтунда ва гзаф пIапIрусар чIугвазвайбур 10 сеферда хукдин язвадикди, 12 сеферда инфаркт миокардадикди, 13 сеферда стенокардиядикди ва 30 сеферда жигеррин рак азардикди фад начагъ жеда. И жигьетдай алимри ийизвай илимдин цIийи ачухунар йисалай-суз артух жезва ИкI, Америкадин алимри чирайвал, никотин неинки са жигерар патал, гьакI кIарабар, жалгъаяр (суставар) ва жукIумрин гьалар патални хаталу я. Им а кардихъ галаз алакъалу я хьи, ада хер, хайи кIарабар сагъ хъхьунин кIвалах (процесс) чIурзава, С ва Е витаминрин таъсир явашарзава. Нетижада пIапIрус чIугвазвайбурун юкьван тарцин кIаламар яни (дискаяр) алай чкайривай тIимил къакъатунин начагъвилик фад азарлу жеда, чIугван тийизвайбурулай тафаватлу яз абурун хирер сагъ хъхьунни яргъалди фида.

ПIапIрус чIугунин нетижаяр: гьар са пIапIрус чIугурдалай гуьгъуьниз рикIи фад-фад кIвалахда, ивидин давление хкаж жеда. ПIапIрусдин гумади периферический артерийрин ивидин дамарар агажарда, абура тромбаяр арадал гъида, кислород агакьарзавай гемоглобиндин кьадар артухарда. ПIапIрус чIугуни ивидин плазмада авай азад ягълу квай кислотайрин дережа ва гьакIни ивидин сывороткада авай холестериндин умуми кьадар хкаж хьуниз куьмекда, яни садлагьана кьиникьин хаталувал артух жезва.

Агъарагьимов Агъаверди, терапевт