Баркаллу тухумдин векил

Чкади инсан ваъ, инсанди чка машгьурда, — лугьузва бубайрин мисалда. Вичихъ 500 йисалай виниз чIехи ва баркаллу тарих авай тек са Цмуррин хуьруь гьикьван гана Ватандиз кьегьал рухваярни баркаллу рушар?! Лезги литературадин классикар хьайи Алибег Фатаховни Зияудин Эфендиев, Социализмдин Зегьметдин Игит Гьажимурад Темирханов, Сталинский премиядин лауреат Гьажи Мегьамедов, Дагъустан Республикадин лайихлу артистка, пианист Рена Эфендиева, ДАССР-дин юстициядин министр хьайи Ярагьмед Гьамидов, алимар тир Гуьлпери Тагьирова, Агьмед, Надир, Маркс Эфендиевар… Цмурар неинки кьилдин ксари, гьакIни тамам тухумрини машгьур авуна. И кар тестикьарун патал са Шайдаеврин тухумдин тIвар кьун бес я: Мегьамед-Гьанифа Шайдаев – тарихдин илимрин доктор, Советрин Армиядин генерал, Мегьамед Шайдаев – философиядин илимрин доктор, Гьажи-Къурбан Шайдаев – тарихдин илимрин кандидат, МВД-дин генерал, Гуьлнара Шайдаева – философиядин илимрин доктор, Марат Шайдаев – машгьур карчи, меценат… Чи къенин суьгьбет и баркаллу тухумдин лайихлу векилрикай сад тир Гьажи-Къурбан Гьажибалаевич Шайдаевакай я.

Гьажи-Къурбан Шайдаев 1932-йисан 15-майдиз Кьасумхуьруьн райондин Цмуррин хуьре дидедиз хьана. Ада хуьре 7 йисан ва Кьасумхуьруьн юкьван школайра кIелна.

1948-йисуз Дербентдин педагогвилин училище акьалтIарай хци зигьин авай гада СтIал Сулейманан тIварунихъ галай Дагъустандин педагогвилин институтдик экечIна. Жегьил пешекарди кьве вацран вахтунда Цмуррин 7 йисан школадин директорвиле, гуьгъуьнлай Кьасумхуьруьн юкьван школада муаллимвиле кIвалахна.

Гь.-Къ. Шайдаеваз 1952-йисан декабрдин вацра Советрин Армиядин жергейриз эвер гана, ада ватандашвилин буржи Польшада кьилиз акъудна. Младший лейтенантдин чинда аваз запасдиз акъудай ада са йисан къене ВЛКСМ-дин Дагъустандин обкомдин ВУЗ-рин ва школайрин отделдин заведующийвиле кIвалахна.

1955-йисуз Гь.–Къ. Шайдаев Каспийскдин аялрин тербиядин колониядин юкьван школадин директорвиле, са тIимил вахтундилай аялрин колониядин директорвиле тайинарна.

Дерин чирвилер, хци кьатIунар авай Гьажи-Къурбан Гьажибалаевич къуллугъдин кIарарай къвердавай виниз хкаж хьана. И кар къалурун патал ада тамамарай къуллугъар ва йисар къалурун бес я.

1959-йисуз ам КПСС-дин Каспийск шегьердин комитетдин секретарвиле хкяна, 1960-1962-йисара Каспийск шегьердин Советдин исполкомдин председателвиле кIвалахна.

1962-йисан декабрдилай 1972-йисан декабрдалди Дагъустандин къенепатан крарин министрдин заместителдин, 1-заместителдин ва министрдин везифаяр кьиле тухвана.

1972-йисан декабрдилай 1985-йисан майдалди СССР-дин МВД-дин Вирисоюздин институтдин начальниквиле кIвалахна. 1979-йисуз Гь.Къ. Шайдаеваз МВД-дин къенепатан къуллугъдин генерал-майорвилин тIвар гана.

Гьажи-Къурбан Гьажибалаевич 1985-1991-йисара СССР-дин МВД-дин Академиядин доцент яз хьана, 1991-1997-йисара ада Россиядин Федерациядин Президентдин къвалав гвай Дагъустан Республикадин гьамишалугъ векилвилин, гьа са вахтунда Дагъустан Республикадин Гьукуматдин председателдин заместителвилин жавабдар везифаяр намуслудаказ кьилиз акъудна.

Гь.-Къ. Шайдаеван яргъал йисарин намуслу ва бегьерлу зегьмет «Знак Почета» орден, «Дагъустан Республикадин вилик лайихлувилерай» ва маса медалар, Дагъустандин государственный къуллугъдин лайихлу работник, СССР-дин илимрин лайихлу деятель, СССР-дин МВД-дин лайихлу работник, Сулейман-Стальский райондин гьуьрметлу агьали лагьай тIварар гуналди къейдна.

Гьажи-Къурбан Шайдаева са шумуд йисуз, вичин уьмуьрдин эхиримжи йикъалди, Сулейман-Стальский райондин Кьилин общественный советникдин везифаярни кьиле тухвана.

2019-йисан 17-майдиз рагьметдиз фейи Гьажи-Къурбан Гьажибалаевича район, хайи хуьр Цмурар аваданламишуник, дуьзмишуник, общественный дараматар эцигуник, хуьруьнвийрин яшайишдин ва дуланажагъдин шартIар хъсанаруникни Гьажи-Къурбан Гьажибалаевича еке пай кутуна, и кIвалахриз миллионралди вичин пулунин такьатар харжна. Хуьруьнвийри лугьузвайвал, ада Цмуррин хуьруькай дагъда авай шегьер авуна.

… Гьажи-Къурбан Гьажибалаевич къе чи арада амач. Амма ада, санлай Шайдаеврин тухумди авур крар-кIвалахар амазма. Катран мукай кард къарагъда, лугьузва бубайрин мисалда. Шайдаеврин чIехи несилдин баркаллу крар и тухумди жегьил несилди давамарзава.

Хазран Кьасумов