Анар менфятлу набатат я

ЦIийи Макьарилай тир тежрибалу агроном А. Магьмудова чаз лагьайвал, анар лап фадлай малум набатат я. Ам дегь девирра РагъэкъечIдай патан уьлквейра битмишарзавай. Дагъустандиз и набатат дяведилай гуъгъуьнин йисара гъана ва гьуьлуьн къерехрив гвай чкайра цана. Гьуьлуьвай виш метрдилай виниз кьакьанда авай чилера ада бегьер гузвач. Абур Дербентдилай Яламадив агакьдалди авай мулкара хъсандиз экъечIзава.

Багъманчивиликай гъавурда авай инсанри чаз лагьайвал, анар хийирлу набатат я. Адан са гектар багъди вад йисалай вири харжияр арадал хкизва. Чилик кутур къелемри 3-4 йисалай бегьер гузва Анаррикай миже, экстракт, повидло, чехир ва маса шейэр гьазурзава. Адан чкалдикай шуьтруь ва чIулав рангар ийизва ва абурал сун гъалар вегьезва. ГьакI анардин чкалар маларин ва лапагрин хамар гьялдайлани ишлемишзава.

- Анардин тарари 15-18 градусдин къаяризни дурум гузва, — давамарзава агроном А. Магьмудова. — Къелемриз къаю яна тади гайитIани, абуру къведай йисуз ишлемиш хъийида, мад бегьер гуда. Анардихъ мад са кьетIенвал ава: ам вири емишрилай геж хьиз дигмиш жезва. Абур гьакI яргъалди хуьз ва са зиянни авачиз, яргъал чкайризни тухуз жедай емишар я. Чкал михьиз кьурайтIани, къеневай цилер сагъдиз амукьзава.

Пешекарри ихьтин «сирни» ачухна. Эгер ичерин, хутарин, шефтелрин, ципицIрин ва маса емишрин тарариз жуьреба-жуьре азарри тади гузватIа, анардин тарарал абурувай тIем гъиз жезвач.

Мадни, инсандин сагъламвал мягькемарунин кардани анардихъ еке метлеб ава. Адан миже хейлин азаррин (геморрой, лихорадка, шекердин диабет, гипертония, рикIин азарар, ифин акьалтун, зегьерлу гьашаратри кIасун) вилик пад кьунин аксина ишлемишзава.

Куьрелди, анар гуьрчег, тIямлу, хийирлу ва менфятлу емиш я. Ам чи чкайра регьятдаказ дигмиш жезва. Гьавиляй чаз анардин багълар кутадайбурун кьадар артух жедайдак умуд кутаз кIанзава.

Х. Кьасумов