ЧIал аватIа, халкь ава…

Имни, чи фикирдалди, а кардихъ галаз алакъалу я хьи, дуьньядал гьар йисуз чеб кьадардиз тIимил тир халкьарин цIудралди чIалар жуьреба-жуьре себебралди квахьзава.

ЧIал аватIа, халкь ава, лугьузва камаллу мисалда. Халкь ятIа, адахъ Ватанни ава. ЧIал-Халкь-Ватан… И пуд гафни чеб-чпихъ галаз ахьтин алакъада ава хьи, сад галачиз, муькуьбурун мана тамамдиз ачухариз жедач.

Шадвалдай кар ам я хьи, кьиле чIалан алим-филологиядин илимрин кандидат Нариман Шамсудинович Абдулмуталибов авай Сулейман-Стальский районда чIал хуьниз, чируниз ва вилик тухуниз екедаказ фикир гузва. ЦIинин йисуз, 21-февралдиз, районда 8-сефер яз дидед чIалан илимдинни тежрибадин конференция тухуда.

Конференциядин вилик райондин образованидин, культурадин идарайра ва маса тешкилатра дидед чIалаз талукьарна гьар жуьредин мярекатар кьиле тухузва.

И йикъара Кьасумхуьруьн телевиденидин ва «Куьредин хабарар» газетдин журналистри тешкилай «Элкъвей столни» метлеблуди хьана. Ана КТВ-дин корреспондент, РФ-дин писателрин ва журналистрин Союзрин член Сажидин Саидгьасанова, «Куьредин хабарар» газетдин отделрин заведующияр – РФ-дин журналистрин ва лезги писателрин Союзрин членар тир Абидин Камилова ва Хазран Кьасумова иштиракна.

Сажидин Саидгьасанов вичин рахунра дидед чIалар хуьнин, вилик тухунин месэладал гегьеншдиз акъвазна. Ада лагьайвал, Дуьньядин халкьарин дидед чIаларин югъ тайинарун – им вахтунин истемишун я. Девирар акI дегиш жезва хьи, чавай хабарни авачиз, милли руьгь хуьзвай хазина тир чIал квахьзава, ида чак къалабулухни кутазва. ГьакI хьайила, чавай чIал хуьн ва вилик тухун патал, Нариман Шамсудинович Абдулмуталибова кьил кутуналди, гъиле кьуналди, районда тухузвай кIвалахдал шадвал ийиз жеда.

Шаир ва журналист Абидин Камилов районда тухузвай дидед чIаланни тежрибадин конференцийрал, ада гузвай хъсан нетижайрал гегьеншдиз акъвазна. Кьилди къачуртIа, ада алатай йисуз Кьасумхуьрел тухвай конференциядал чи чIалан пешекарри ва райондин Кьил Нариман Абдулмуталибова лагьай келимаяр рикIел хкана: дидед чIал – им миллетдин дамах я. ЧIалай чаз чи ата-бубаяр фейи рехъ, адетар, халкьдин уьмуьр гуьрчегарзавай сеняткарвилер, суварар, гзаф хилерин фольклор… аквазва.

Райондин газетдин журналист ва Лезги писателрин Союздин член Хазран Кьасумова къейд авурвал, ХХ асирдин Гомер СтIал Сулейманан тIвар алай районда дидед чIал хуьн, чирун ва вилик тухун эвелимжи ва кар алай везифайрикай сад яз гьисабзава. И жигьетдай школайра, аялрин бахчайра, библиотекайра, Культурадин кIвалера гьар жуьредин мярекатар, райондин дережада чIалан конференцияр, конкурсар тухузва. Им вири районэгьлийрин лайихлувал я. ЧIал хуьнин карда тереф хуьнай ва куьмек гунай халкьдин кьегьал хва Имам Музамудинович Яралиеваз, адан куьмек гун патал тир «Умуд» фондунизни районэгьлийри чухсагъул лугьузва.

Гьа са вахтунда, ада къейд авурвал, «Куьредин хабарар газетдини дидед чIал хуьник ва вилик тухуник вичин пай кутун патални тайин кIвалах тухузва. Кьилди къачуртIа, мукьвал-мукьвал газетдин чинриз чIалакай макъалаяр, литературадин эсерар, школьникри кхьей сочиненияр гузва.

Вичин рахунрин эхирдай Хазран Кьасумова «Ша хуьн чна, дидедин чIал» шиирни кIелна.

«Элкъвей столдин» иштиракчийрин фикирдалди, чахъ бубайрин аманат ва ядигар тир берекатлу чилер, агъзур йисарин руьгьдин девлетар тир бубайрин яратмишунар, михьи ва хъсан адетар, халкьдин гьевесдинни илгьамдин къамат тир дидед чIални… ава. КIанзавайди абур хуьн, чирун ва вилик тухун я.

Х. Гьажибалаев