Дяведин цIаяр

1941-йисан 22-июнь. Райондин центрада еке митинг кьиле фена. Анал кIватI хьанвайбуру Яру Армиядихъ галаз санал Ватан хуьз, душман кукIвариз гьазур тирди, фронтовикар лазим вири шейэралди таъминарун патал, чандилайни гъил къачуна, зегьмет чIугвадайди малумарна.

Фронтдиз сифте фейибурун арада авай: ВЛКСМ-дин Дагобкомдин виликан сад лагьай секретарь, гуьгъуьнлай ВЛКСМ-дин Кеферпатан Кавказдин крайкомдин секретарь, СССР-дин ВЦИК-дин член Абдужамал Мегьтиев, Дагъустандин зегьметдин резервийрин Управленидин начальникдин заместитель Мегьамед-Гьанифа Шайдаев (Цмур), партиядин Кьасумхуьруьн райкомдин инструктор Шамсудин Самедов, халкьдин судья Мегьамедагъа Букаров, Уллу-Гъетягърин школадин директор, финрихъ галаз хьайи дяведин иштиракчи Сейфулагь Гьабибов, Кьасумхуьруьн. юкьван школадин 10-классдин ученикар-комсомолар: Артем Шихсаидов, Мегьамед-Гьасан Гьасанов, Мейбулан Селимов, ва масабур.

Кьасумхуьруьн райондин аскерри-фронтовикри Ватандин дяведин чIехи вири ягъунра иштиракна. Кефердинни РагъакIидай патан фронтда Шихидхуьряй тир муаллим, пулеметчик Абдулгьат Жамалуддинова игитвал къалурна. Са шумуд сятина немсерин къати гьужумрин хура акъвазаруналди, вичин подразделенидиз санай-масаниз экьечIдай мумкинвал гана. 1938-йисан октябрдилай Яру Армиядин жергейра къуллугъзавай кадровый офицер, Татарханрин хуьряй тир Гьажикъурбан Гьажимегьамедова Кишинев хуьзвай мотомеханизированный частарик кваз къуллугъна. Бельцы шегьердин патав кьиле фейи ягъунра хьайи хер сагъар хъувурдалай къулухъ ада РагъакIидай патан фронтдин 16-армиядин жергейра аваз Москвадин патав Можайскда, Великолукский терефдихъ кьиле фейи ягъунра иштиракна. Дяве башламиш хьайила, взводдин командир тир адакай ротадин, ахпа штурмовой батальондин командир жезва. Великие Луки шегьер азад авурдалай гуьгъуьниз адан батальонди (РагъакIидай патан фронтдин гвардиядин 83-дивизиядин 252-полкунин) Смоленскдин патав душмандин мягькемарнавай сенгерар кукIваруна иштиракна. И ягъунра къалурай кьегьалвиляй Гь.Гьажимегьамедоваз Яру Пайдахдин орден гана. Ада Курск шегьердин патав немсер тергунин, Витебский область азад авунин ягъунрани иштиракна. И областдин Городок шегьер патал кьиле фейи ягъунра жуьрэтлувал къалурай ам Александр Невскийдин ордендиз лайихлу хьана. 1945-йисан гатфариз Гь. Гьажимегьамедован подразделениди Кенигсберг къачун патал гзаф ивияр экъичай ягъунра иштиракна. Гь.Гьажимегьамедоваз Яру Пайдахдин кьвед лагьай орден гана.

Ватан хаталувилик квай йисара газетрин чинрилай къагьриман танкист, Макьарин хуьряй тир Сейфулаев Асали Къадировичан тIвар алатзавачир. Дяве башламиш хьайила, кадровый офицерди Бельцы шегьерда къуллугъзавай. 1942-йисан февралдилай ам мотострелковый ротадин комадирвиле, ахпа танкарин 5-армиядин 215-бригададин батальондин командирдин заместителвиле тайинарзава. Сталинград патал кьиле фейи женгера адан тIвар машгьур хьана. Жегьил лейтенант яз ада Сталинграддилай башламишай гъалибвилин марш гвардиядин майор яз Рейхстагдин цлал рикIел аламукьдай кхьинар авуналди куьтягь жезва. Анжах 1943-йисуз ам пуд ордендиз лайихлу хьана: Яру Пайдахдин, Александр Невскийдин ва Ватандин дяведин 2 дережадин.

(КьатI ама)