ДаркIуш ва ДаркIуш-Къазмаяр

Хуьр Кьасумхуьруьн ва Кьурагь районрин сергьятдал, шегьре рекьивай са акьван яргъа тушиз, алай. Лап вилик девирра хуьр четиндиз физ жедай кьакьан чкадал – кукIушдал алай лугьуда. Хуьрел тIвар атунни гьа и кардихъ галаз алакъалу ийизва: «дар кукIуш», ДаркIуш. Анал чкIай харапIайрин гелер чи йикъарани чир жезма. Анлай хуьр са кьадар къулайвал авай чкадал мус куьч хьанатIа, малум туш.

Гьажи Асланханов хуьре сифтегьан школа эцигай кас яз гьисабзава, ада хуьруьз къведай рехъни туькIуьрна, хуьруьнвийрикай сад лагьайди яз Меккедиз гьяждални фена.

ДаркIуш Бакуда академиквилин тIвар къачур, Каспий гьуьлуьн кIаняй нафтI акъуддай проект туькIуьрай Агьмедхан Шабанован, Дагъустанда сад лагьайди яз химиядин илимрин докторвилин тIвар къачур Осман Шабанован, буругъар эгъуьнунин рекьяй СССР-дин вад рекорд эцигай Шамиль Шагьвердиеван, Азербайжандин Игитвилин тIварцIиз лайихлу хьайи летчик-ахтармишунардайди Сергей Муртузалиеван, Россиядин лайихлу ва Дагъустандин халкьдин артист Абдулкъадир Сайдумован, полковник, лектор-международник Эседин Эминован, архитектор, Россиядин искусстводин лайихлу деятель Керим Камилован, Ленинан ордендин сагьиб Абдуселим Велибекован ва машгьур маса инсанрин хайи макан я.

Кьиблепатан Дагъустанда чилер зурзай 1966-йисуз ДаркIуш хуьре 113 майишат авай, 784 кас яшамиш жезвай. Са йисалай хуьр арандиз, гилан ДаркIуш-Къазмаяр алай чкадал, куьч хьана. Шадвал кутадай карни ава: эхиримжи йисара куьгьне хуьруьз инсанар куьч хъижезва, кIвалер ахцигзава.

Куьгьне ДаркIуш хуьре яшамиш жезвай муаллим ва шаир Эйзудин Сайдумова чаз лагьайвал, ана 15 касди цIийиз кIвалер ахцигнава, «Кьасумхуьр-Кьурагь» шегьредилай аниз физвай рехъ, булахар къайдадиз хканва, хуьре электридин эквер ава.

1967-йисуз арадиз атай ДаркIуш-Къазмаяр Дербент, Мегьарамдхуьруьн ва Сулейман-Стальский районрин мулкар сад-садак ккIизвай чкадал, Гуьлгери вацIун чапла пата, гьуьлуьн дережадилай 100 метрдин вине гуьзел чкадал экIя хьанва. Гуьрчег и хуьруьнни Каспий гьуьлуьн арада 18 километрдин мензил ава, патавай «Кавказ» федеральный шегьре рехъ фенва.

1969-йисуз ДаркIуш-Къазмайрал Кьурагь райондин Шимихуьряй ва Хпуькьай 31 хизан (105 кас), Рутул райондин Вруш хуьряй 21 хизан (91 кас) куьч хьана. Санлай ДаркIуш-Къазмайрал 530-далай виниз майишатар хьана, 1825 кас яшамиш жезвай.

ЦIийи чкадал даркIушвияр, асул гьисабдай, уьзуьмчивилел машгъул жезвай. Пуд йисан къене ина 900 гектарда уьзуьмлухар кутуна. Абуру гьар йисуз 4000 тонндилай виниз ципицIар кIватI хъийизвай, абур чпин хсуси цехда гьялзавай.

Алай вахтунда даркIушвий ри ципицIар, салан майваяр, халияр гьасилзава, ина хуьруьн майишатдин хиле инвестицийрин зурба проектарни уьмуьрдиз кечирмишзава. ИкI, хуьре тешкилнавай «Гюльгери-вацI» ООО-дихъ 127 гектар уьзуьмлухар ава, ана кIвалах тешкилунин кIвенкIвечи къайдаяр кардик кутунва, уьзуьмлухрай гьар йисуз ципицIрин тарифдин бегьерар кIватI хъийизва.

ДаркIуш-Къазмайрал юкьван школа, врачебный амбулатория, алакъадин отделение, культурадин кIвал, ДЮСШ-дин ва музыкальный школадин филиалар кардик ква.

Алай йисуз хуьре «Шегьердин къулай шартIар» проектдай аялрин майданни галай парк-сквер эцигна.

Шегьредилай хуьруьз къвез вай рекье ва хуьруьн кьилин куьчейра къир цанва.

Алай вахтунда ДаркIуш-Къазмайрал 840-далай виниз кIвалер ала, 2600-далай виниз агьалияр яшамиш жезва.

Хуьре «село Даркуш-Казмаляр» хуьруьн поселение арадал гъанва. Ам йисандавай-суз гуьрчег ва чIехи, агьалийрин яшайиш хъсан жезва.

Хазран Кьасумов

Шикилда: ДаркIуш-Къаз маяр.

Шикил автординди я