Террордиз - ваъ!

И гаф виридан мецерал ала. Адакай телевиденидайни, школадани, куьчедани, кимерални ван жезва. Теракт са нин ятIани чандиз къаст ийизвай акьалтIай инсафсуз зулум, гуж ийизвай гьерекат я.

Террордин акт – им хъиткьинарун, цIай ягъун, инсанрик къурху кутун, кьиникьин хаталувал кутун, кIвалер, дараматар барбатIун ва маса зиянар гун лагьай гаф я.

Террористривай гьукуматдиз акси акъвазиз алакьзавач, гьавиляй абуру чеб патал лап регьят рехъ хкянава: террактар ийиз, халкьарин арада кичI, ихтибарсузвал, душманвал твазва, властдилай наразивал ийизва.

Терроризм са тахсирни квачир ислягь инсанриз акси я, ам исятда лап хаталу тIегъуьндиз элкъвенва. Чи рикIерик къалабулух кутазвайди ам я хьи, гзафни-гзаф и завалдик акатзавайбур жегьилар я. Кьилин себебни бейкарвал, жегьилар кеспидик квачиз, кIвалах авачиз амукьун я. Уьмуьрдикай, хизандикай кефи хана, гзаф жегьилар тамариз физва.

Гьар са инсанди вич халкьдин арада лайихлу кас, хъсан хизандин кьил, дуьз пешедин иеси хьун патал зегьмет чIугвазва. Гьа са вахтунда адаз вичин уьмуьр ислягь, хатасуз чкада, тухун кIан я.

Терроризм лугьудай гафуни ихьтин инсанрик кичIевал, къурхулувал кутазва. Террористри абур чпин чIуру гьерекатрилай аслу ийиз алахъзава. Инсанрин гележегдикай, ислягь уьмуьрдикай умудар атIузва. Автоматни бомба гъиле авайбуру абурув секиндиз фу нез тазвач. КIан хьанмазди, ада вичин яракь кардик кутада ва вун тергда. Им абурук ягь-намус, марифат кваз тахьун я. Террористри чпин хурук акатай гьар са затI тергзава, ислягь агьалияр рекьизва. Чпи терракт ийизвай чкаярни чеб патал хатасузбур жезва: больницаяр, школаяр, яшайишдин кIвалер, базарар.

Чи рикIел террористри авур террактар рикIел хквезва: Каспийск шегьерда парад, Буйнакскда военныяр яшамиш жезвай кIвалер, Хасавюртда базар, Москвада метро, Бесланда школа ва масабур. Ихьтин вагьшивилер чи рикIелай са чIавузни алатдач. Ихьтин вагьшивилерин эхир эцигун патал гзаф къуватар серфзава, гзафбуру чпин чанар пучзава.

Идаз халисан игитвал лугьуда. Са камаллуда лагьанай: «Уьмуьрда вири крариз рехъ, чка ава: инсанвилиз, регьимлувилиз, игитвилиз ва гьакIни алчахвилиз, инсафсузвилиз». Игитвилиз лайихлу жезвай, игитвилин шивцел акьахдай алакьунар авайбур халкьдин кесиб къатарай, зегьметчи, регьимлу, дугъри, намуслу хизанрай акъатзава.

Лезги чилихъ гьар са девирда вичин игитар хьана. Абурун тIварар тарихда, ктабра гьатнава. Бандитрин келлегуьзвал, алчахвал себеб яз, чи квайни квай рухваяр вахт жедалди, рикIера гуьзел мурадар, ийидай крар амаз, чавай къакъатна.

Къе, терроризм себеб яз, Дагъустандин гьар са хуьре, ясдин чIулав партал алай дишегьлияр гзаф хьанва. Дагъустандиз сухулмиш хьайи чапхунчияр хатасуз авунин серенжемар кьиле тухудайла, викIегьвал, игитвал къалурай чи рухваяр «ВикIегьвилин Орденриз» лайихлу хьана. Абурун арадай чавай Россиядин Игитар тир Радим Халикьован, Зейнудин Батманован, Мегьамед Нурбагандован тIварар кьаз жеда.

2003-йисан 15-декабрдиз Дагъустандин ЦIунти райондин погранзаставада 9 пограничник бандитрин гелевай вахтунда вахтсуздаказ кечмиш хьана. Заставадин капитан Радим тир. Хуьруьн агьалиди гайи хабардин гелеваз фейи абур Геллаеван бандгруппировкадал расалмиш хьана. Чпин планар кьилиз акъуд тежедайди чир хьайила, бандитри чинеба пограничникрал вегьена. Гьайиф хьи, къуватар сад хьанач. Халикьован отряддин игитвал себеб яз, Геллаеван группа са тIимил йикъарилай Россиядин спецназдин куьмекдалди тергна.

2004-йисан 22-январдиз РФ-дин Президентдин Указдалди Радим Халикьоваз Игитвилин тIвар гана.

Элдин панагь, Игит Радим,

Халкьдин далу хвейи хва,

Дустар рикIе тIал тур даим,

Дуьньядилай фейи хва.

Россиядин Игит Зейнудин Батмановални лезги халкьди дамахзава.

2015-йисан майдин вацра Зейнудин Батманова мишебигивал ийизвай. Сараг ва КIахцугъ хуьрерин тамун юкьвал са хизан тфенгдин хура туна кьунвай яракьламиш хьанвай террористрин группадал расалмиш хьана. Батманова вичин уьмуьр хаталувилик кутуна, амма хизан ахъайиз туна. Вагьшийрин къаст масад тир: абуру Батмановаз Кьурагь райондин полициядин начальникдиз эвер гун эмирна, амма чи кьегьал хци и кар авунач. Инсафсузри Батманован чандиз къаст авуна.

2016-йисуз вагьшийрин чIехиди — Абур Ясир ва адан кIватIал спецоперациядин такьатралди тергна. 2018-йисан 6-майдиз РФ-дин Президентдин Указдалди З. Батмановаз РФ-дин Игитвилин тIвар гана.

Ихьтин вагьшивилериз эхир эцигун патал къуватар, такьатар сад авун лазим я. Гьар са инсанди, хъсан крара чешнелу хьана, жегьил несил уьмуьрдин дуьз рекье туна кIанда.

Эмирова Амина, Радим Халикьован тIварунихъ галай Кьулан СтIалрин СОШ-дин 11-классдин ученица