Дагъустандин лайихлу артист Агъахан Агъаханован 75 йис

«… Тама зурба мегъуьн тар гьалтда. Ам зурбади хьун адалай вичелай ваъ, ам экъечIнавай чилелай – накьвадилай аслу я. Эгер а тар руг, къван квай чкада экъечIнавайтIа, акьван зурбадини жедачир», — кхьенай Х. Абовяна.

Чи хайиди тир Лезгистандин накьвади гьикьван гана уьлкведиз, дуьньядиз «зурба тIварар» — машгьур алимар, шаирар, писателар, искусстводин устадар, спортсменар?! Сан гзаф я. Гьа ихьтин лезги бегьерлу чилин «няметрикай» яз завай къе дамахдивди СтIал Сулейманан тIварунихъ галай Лезгийрин музыкадинни драмадин театрдин бажарагълу артист Агъахан Рамазанович Агъаханован тIвар кьаз жеда.

Акъатзавай йисан 20-декабрдиз вичин 75 йисан юбилей къейд ийизвай Агъахан Рамазановичахъ галаз зун и йикъара гуьруьшмиш хьана. Чи арада адан уьмуьрдин ва яратмишунрин рекьикай метлеблу ихтилат кьиле фена.

А. Агъаханов 1945-йисан 20-декабрдиз Сулейман-Стальский райондин Кьианрин хуьре Ватандин ЧIехи дяведин иштиракчи, дяведин 1-дережадин ордендин ва 6 медалдин сагьиб Рамазан Агъаханован хизанда дидедиз хьана. Ада, хуьряй кIвачи-кIвачи физ-хуьквез, ЯркIи патара тек-бир авай Хутаргърин юкьван школада кIелна. Анаг акьалтIарай искусстводал ашукь кьианви Дербент шегьердин культпросветучилищедин халкьдин алатрин отделенидик экечIна. Ина кIелна, сегьнедин сирерикай, театрдин ва искусстводин истемишунрикай хабар хьайи А. Агъаханован «иштягьар» мадни артух хьана. Вичин уьмуьр искусстводиз тамамвилелди бахш авун кьетI авур жегьилди гуьгъуьнилай Азербайжандин Гьукуматдин искусстводин институтдин драмадин ва кинодин актеррин факультетда кIелна, устадвал артухарна, тежриба къачуна. Институтдин студентри – гележегдин артистри дипломдин кIвалах яз Шиллеран «Фендигарвал ва муьгьуьббат» тамаша къалурнай, ам Дербентда, Махачкъалада еке вакъиа яз кьабулнай. Тамашада А. Агъаханова тамамарайМиллеран ролдиз театрдин критикри еке къимет ганай.

Институт акьалтIарай 1972-йисалай инихъ (къенин йикъалди) Агъахан Рамазановича вичин уьмуьр, кьадар-кьисмет Лезгийрин театрдихъ галаз алакъалу авуна. Тамам 48 йисуз! Сегьнедиз бахшнавай вичин уьмуьрдин рехъ халкьдин рикI алай артистди давамни ийизва.

Адет яз, са кьадар рекьиз фейила, гьар са кас элкъвена кьулухъди вич фейи мензилдиз килиг хъийида, фейи уламар, алакьай крар-кIвалахар веревирдда. Агъахан Рамазановичани фейи рехъ, авур крар «тупIалай» ийизва. Лугьуз жеда хьи, Агъахан патал и рехъ «бегьерлуди, дамахдайди хьана. И йисара ада театрдин сегьнеда 70-далай виниз жанлу, тамашачийрин рикIера амукьдай къаматрал чан гъана.

Устадвал ам гьихьтинди, гьи рекьяй хьайитIани – инсандиз тIебиатдин патай гузвай пай я. Яргъал-мукьвал инсан ада вичиз муьтIуьгъарда. Артистдин устадвал маса, кьетIен затI я. ГьикI лагьайтIа, артистди сегьнедал гьакимдин, къабачидин, алимдин, чубандин, шаирдин, лежбердин… къаматар арадал гъизва. Агъахан Агъахановни вичи яратмишзавай игитдин къаматдиз тамамвилелди гьахьзава. Гьа и кар себеб яз бажарагълу артистди лезги театрдин сегьнеда яратмишай Алидин («Урусатдин цуьк» тамашада), Диванан («Варз кьур йифиз»), Абдул-Алибеган («Севил»), Къудумован («ЧIехи хва»), Сумбатан («Намус»), Ермолован («Гьажи Давуд»), хуьруьн кавхадин («Париждай тир чам»»), Бубадин («Зи диде вун я»), Аждагьандин («Турни Шарвилидин балкIан»), Султанан («Горянка»), Цуцан («Сергьят») ва маса къаматар жанлубур хьана.

Лезгийрин театрдин артистди – сегьнедин устадди художественный кинойрани са шумуд къамат яратмишна. Абурукай яз завай «Кольцо старого шейха» фильмда Агъахан Агъаханов къугъвай милициядин начальникдин, «Именем закона Мехмана»» фильмда пулеметчикдин, «Севиль» кинода Атакишидин, «Кавказский пленник» фильмда Палачдин тIварар кьаз жеда.

Бажарагълу артистди маса театррани са шумуд роль тамамарна. Мисал яз, 2008-йисуз А. Агъаханова Бакуда кардик квай Ж. Жабарлыдин тIварунихъ галай Азербайжандин драматический театрдин сегьнеда эцигай Ифтир Пириеван «Муьгъ» тамашада Григорянан роль еке устадвилелди тамамарна. И кардай артистдиз Азербайжан

Республикадин культурадин ва туризмдин министерстводин, Азербайжандин драматический театрдин директордин патай Гьуьрметдин грамотаяр гана.

Са шумуд роль Агъахан Рамазанович Къусардин Гьукуматдин лезгийрин драматический театрдин сегьнедани къугъвана, артистди Азербайжанда кьиле фейи Дагъустандин культурадин йикъарани иштиракна.

Агъахан Агъахановахъ галаз ихтилатар ийидайла, за ихьтин са кардизни фикир гана. Ам гьамиша цIийи образрихъ, цIийи къилихрихъ къекъвезвай кас я. Ада вичел тапшурмишзавай ролар кьилинбуруз ва эпизодринбуруз пайзавач, абурув мукьуфдивди эгечIзава.

- Артист патал кьилин ролда къугъун шартI туш, — лугьузва А. Агъаханова. – Важиблуди, гъвечIиди ятIани, вичин ролдиз гьахьун, тамашачидин руьгьдиз таъсирдай ва адан рикIел аламукьдай къамат яратмишун я.

А. Р. Агъаханова яратмишай къаматар, чна винидихъ лагьайвал, гзаф ва жуьреба-жуьре я. ИкI, Кабардино-Балкарияда ва Ставрополдин крайда Дагъустандин культурадин йикъар кьиле тухудайла Агъахан Агъаханов тамашачийрин вилик Дагъустандин халкьдин шаир СтIал Сулейманан къаматда аваз экъечIна.

Эхь, кьетIен бажарагъдин артист я Агъахан Рамазанович. Театральный искусство ва культура вилик тухунин лайихлувилерай 1994-йисуз Дагъустан АССР-дин Верховный Советдин Президиумдин Указдалди А. Агъахановаз «Дагъустан Республикадин лайихлу артист» лагьай гьуьрметдин тIвар гана. Адахъ гьакIни Дагъустан Республикадин, Россиядин профсоюзрин культурадин работникрин, Дагъустандин культурадин министерстводин, Лезгийрин театрдин дирекциядин патай ганвай Гьуьрметдин грамотаяр, дипломар ава.

Са тIимил йикъар вилик СтIал Сулейманан тIварунихъ галай Лезгийрин музыкадинни драмадин театрдин коллективдин собрание кьиле фена. Анал рахай театрдин директор Динара Эминовади, машгьур артистар тир Абдул Гьабибова, Ибрамхалил Рамазанова, Шейхабдулагь Закарьяева, Фаризат Зейналовади ва масабуру Агъахан Агъахановаз «Дагъустан Республикадин халкьдин артист» тIвар гунин къарар кьабулна ва чарар-документар талукь организацийриз ракъурнава.

Агъахан Агъахановаз 75 йисан юбилей мубарак авуналди, заз лугьуз кIанзава: къуй ви пакадин югъ яратмишунрин рекьени, кар-кIвалахдизни, кIвализ-хизандизни къениндалай артуханди, шадди ва бахтлуди хьурай!

Хазран Кьасумов, РФ-дин журналистрин Союздин член

Шикилра: А. Агъаханов; ДР-дин Гьукуматдин Председателдин Сад лагьай заместитель А. Къарибова артистдив Диплом вахкузва.